Celem sekcji jest popularyzacja wybitnych osiągnięć sztuki aktorskiej, która jest jakością wyróżniającą polską kinematografię. Gościem tegorocznej retrospektywy aktorskiej będzie Stanisława Celińska.

Podobnie jak poprzedni goście cyklu „I Bóg stworzył aktora…”, tak też Stanisława Celińska ma wiele talentów, które rozwija na różnych polach artystycznej ekspresji. Oprócz gry w teatrze, kinie i telewizji, od blisko 40 lat występuje w serialu radiowym „Matysiakowie”. Spróbowała również swoich sił w reżyserii teatralnej, a ostatnio ukazała się jej debiutancka płyta „Nowa Warszawa”, choć znakomitą piosenkarką jest już od kilku dekad. Jeśli dodamy do tego częsty udział w filmowym dubbingu, ukaże nam się sylwetka artystki o dużych możliwościach i nie mniejszej ambicji.

Przez całe swoje życie związana jest z warszawskimi scenami teatralnymi, i to właśnie na nich mogliśmy ją zobaczyć w najlepszych rolach. Urodzona w 1947, jeszcze przed skończeniem studiów aktorskich w stołecznej PWST zadebiutowała w Teatrze Współczesnym, do którego została potem zaproszona w celu dłuższej współpracy przez Erwina Axera. Jak sama wspomina, był to wówczas „teatr znakomitości”. Równocześnie zadebiutowała na srebrnym ekranie u Andrzeja Wajdy. Rolą Niny w „Krajobrazie po bitwie” z 1970 zjednała sobie nie tylko przychylność polskich widzów, ale także zachwyty publiczności canneńskiej, która porównywała ją do Moniki Vitti, muzy Antonioniego. Z Wajdą spotkała się na planie pięciokrotnie, między innymi przy okazji „Panien z Wilka” i „Katynia”.

Wszystkie role teatralne i filmowe Stanisławy Celińskiej są trudne do zliczenia. Bardziej jednak zwraca uwagę rozpiętość materiału literackiego, z jakim mierzy się aktorka. Oraz jej cielesność, która ostatnimi laty stanowi główną siłę i wyzwanie, jakie artystka rzuca odbiorcy. Witkacy i Tołstoj stanowią dla niej tak samo inspirujący materiał jak O’Neill, Proust i współcześni – Edward Redliński czy Janusz Głowacki. W każdym wyborze aktorki, również wśród około 60 ról w Teatrze Telewizji, widać determinację w unikaniu rutyny i apetyt na eksperyment. Pokazują to będące w programie tegorocznych Dwóch Brzegów „51 minut” Łukasza Barczyka oraz „Czwarta siostra” Agnieszki Glińskiej.

Obok kariery teatralnej, część swojego czasu zawodowego poświęca kinu. Znów, tworzy zróżnicowane kreacje, znakomicie sprawdza się w epizodach komediowych, w których z kolei chętnie obsadzają ją reżyserzy. Celińska ujawniła talent komiczny w „Nie ma róży bez ognia” Barei, a rozwijała w „Galimatias, czyli kogel-mogel II” Załuskiego, „Złotym runie” Kondratiuka, „Pieniądze to nie wszystko” Machulskiego oraz „Rysiu” Tyma. Wiarygodne psychologicznie postaci, będące dowodem mistrzowskiego opanowania rzemiosła, wykreowała w „Spisie cudzołożnic” Stuhra, „Faustynie” Łukaszewicza oraz „Joannie” Falka.

Ciągłą grę przekroczenia i ekscesu uprawia w spektaklach Krzysztofa Warlikowskiego. Artyści współpracują ze sobą od wielu lat, a nagradzana rola w „Oczyszczonych” z 2001 była przełomem w karierze aktorki. Celińska jest prawdziwą perłą spektakli Nowego Teatru, ponieważ w fascynujący sposób afirmuje to, co zwykle usuwane jest z widoku: kobiece ciało – dojrzałe i niezgodne z bezwzględnymi wymaganiami współczesnych kanonów. Stanisława Celińska, mimo kilkudziesięciu lat w zawodzie, znajduje wciąż nowe sposoby, aby w przekonujący sposób opowiedzieć siebie.

Oprócz wspomnianych przeze mnie filmów – „Krajobrazu po bitwie” i „Panien z Wilka” Wajdy, „Złotego runa” Kondratiuka, „Pieniądze to nie wszystko” Machulskiego i „Joanny” – a także Teatrów Telewizji: „51 minut” Barczyka i „Czwartej siostry” Glińskiej, w retrospektywie Celińskiej znajduje się jeszcze kilka tytułów. Wszechstronną aktorkę i charyzmatyczną osobowość polskiej sceny zobaczymy także m.in. w „Strasznym śnie Dzidziusa Górkiewicza” Kutza oraz spektaklu Łapickiego „Żywy trup”. Aktorka przyjedzie do Kazimierza, aby porozmawiać z widzami oraz wystąpić z koncertem „Nowa Warszawa”, sygnowanym przez teatr Warlikowskiego. Popularne przeboje dawnej Warszawy sąsiadować będą z szerokim repertuarem, od Czesława Niemena i T.Love, aż po piosenki zespołu Bajm i będącą rezultatem spaceru po stolicy Polski kompozycję Davida Bowiego. Tak obfity zestaw z pewnością zadowoli każdego cichego wielbiciela Stanisławy Celińskiej.

Sebastian Smoliński

________________________________________________

STANISŁAWA CELIŃSKA – Jedna z największych polskich osobowości aktorskich. W 1969 roku ukończyła Wydział Aktorski warszawskiej PWST. Jeszcze jako studentka zadebiutowała na deskach Teatru Współczesnego, z którym współpracowała z przerwami do 1983 roku. W latach późniejszych związana m.in. z Teatrem Nowym w Warszawie, Dramatycznym, Studio i Rozmaitości. Była obsadzana w spektaklach najwybitniejszych reżyserów. Grała u Jerzego Kreczmara, Erwina Axera, Zygmunta Hubnera, Tadeusza Łomnickiego, Bohdana Cybulskiego (mistrzowski monodram „De profundis”).

Od 2011 roku należy do zespołu Nowego Teatru w Warszawie. Od premiery „Zachodniego wybrzeża” w 1998 roku regularnie pracuje z Krzysztofem Warlikowskim. Za rolę w „Oczyszczonych” w jego reżyserii zdobyła nagrodę im. Aleksandra Zelwerowicza oraz Feliksa Warszawskiego. Bogaty dorobek aktorki obejmuje role w ponad 60 spektaklach teatralnych oraz 90 produkcjach filmowych i telewizyjnych. Stanisława Celińska ma także ogromny dorobek ról w Teatrze Telewizji i Teatrze Polskiego Radia – łącznie blisko 100 kreacji aktorskich. W kinie zadebiutowała wybitną rolą w „Krajobrazie po bitwie” Andrzeja Wajdy (wielki sukces festiwalu w Cannes). Jej kolejne ważne role filmowe wiążą się z takimi obrazami, jak: „Nie ma róży bez ognia”, „Noce i dnie”, „Zaklęte rewiry”, „Panny z Wilka”, „Pieniądze to nie wszystko”, „Korczak”, „Faustyna”, „Spis cudzołożnic”.(nagroda na FPFP w Gdyni). W 2011 roku za rolę w filmie „Joanna” Feliksa Falka otrzymała Polską Nagrodę Filmową „Orzeł”.

Jest także laureatką m.in. Złotego Grona za rolę Niny w „Krajobrazie po bitwie” (Łagów), I Nagrody w kategorii Debiuty na festiwalu w Opolu, Nagrody Ministra Kultury i Sztuki za rolę w spektaklu „De Profundis” (Szczecin), nagrody za rolę w filmie „Spis cudzołożnic’ (Gdynia), nagrody Prometeusza za twórczość estradową,  Nagrody im. Aleksandra Zelwerowicza za rolę Kobiety w „Oczyszczonych”, Grand Prix za rolę Babuszki w przedstawieniu „Czwarta siostra” (Festiwal Dwa Teatry). Odznaczona Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis.

Stanisława Celińska jest aktorką śpiewającą. Już w 1969 roku występowała na festiwalu w Opolu. Jej recitale wokalne cieszą się ogromną popularnością. Kompozytor Jerzy Satanowski, z którym aktorka wielokrotnie współpracowała, przygotował recital „Domofon, czyli śpiewniczek domowy Stanisławy C.”. Najbardziej znane piosenki w wykonaniu aktorki zostały wydane na płycie z serii „Złota kolekcja” w 2002 roku. W grudniu 2012 roku swoją premierę miała jej debiutancka płyta „Nowa Warszawa”, nagrana wspólnie z pianistą Bartkiem Wąsikiem i Royal String Quartet.

fot. Magda Hueckel, Aleksander Trafas / Nowy Teatr